Olay teknoloji ve özellikle de bilgi teknolojileri olunca, teknolojinin sonsuz olasılıkları arasında yine bazı şirketlerimizin, yöneticilerimizin ve hatta bu işi biliyoruz diyenlerin bile kaybolduğunu görüyorum. 

Endüstri 4.0 Ne Değildir?

• Uzay yolu filmini hayatımıza geçirmek değildir.
• Fantastik bir olay değildir.
• Jetgiller gibi birşey değildir.
• Yürümeyi bilmeden uçmak değildir.
• Sadece donanım ile yapılabilecek bir şey değildir.
• ERP (Kurumsal Kaynak Planlaması) diye bilinen muhasebe programlarının üzerine kurulabilecek bir system değildir.
• Sadece üretim yürütme sistemi MES (Manufacturing Execution System) değildir.
• Sadece üretim işletim sistemi ,MOS (Manufacturing Operating System) değildir.
• Sadece RFID (Radio Frequency Identification)  yani Radyo Frekanslı Tanımlama araçları ile yapılabilecek bir şey değildir. 

Endüstri 4.0 Nedir, Gelişimi ve Aşamaları Nelerdir?

Endüstri 4.0 ya da günümüzde karanlık (Lights out) fabrikalar olarak bilinen kavram aktif olarak üretim gerçekleştiren fabrikalarda kullanılan bir otomasyon metodudur. Kelime anlamı olarak ilk başta ürpertici gelen bu kavram aslında 21. yüzyılı etkileyecek en büyük üretim devrimlerinden biri sayılabilir. Karanlık fabrikaların öne çıkan en önemli özelliği üretim gerçekleştirilirken insan gücüne ihtiyaç duyulmaması ve tamamen insansız üretimin sağlanmasıdır.

Ayrıntılarda kaybolmadan resmin resmin bütününü görmeye çalışalım. Bakıldığında, süreci yani aşamaları belli, olmazsa olmazları belli, yani esasında tarifi belli bir konudur

Önce Endüstri 4.0’ın hikayesine bakalım. Yani Endüstri 1.0, 2.0, 3.0 neydi de, şimdi karşımıza bir de Endüstri 4.0 çıktı? 

Şekil 1: Dördüncü sanayi devriminin aşamaları

Biraz daha ayrıntılı açıklarsak: 

Birinci Endüstri Devrimi

1763 yılında su ve buhar gücünün yardımı ile çalışan tesislerinin ortaya çıkması ile başlamıştır. 

İkinci Endüstri Devrimi

1870’lerde iş bölümüne dayalı seri üretimin ortaya çıkması ile başlamıştır.

Üçüncü Endüstri Devrimi

1969’larda üretimin daha da otomatikleşmesi, programlanabilir akıllı tezgahların ortaya çıkması ile başladığını söyleyebiliriz.

Dördüncü Endüstri Devrimi

2013’de Almanya’da Münich Teknik Üniversitesinde doğunun 2 milyara varan insan gücü ile öne geçen endüstriyel – ticari ve ekonomik başarısıyla mücadele edebilmek için Almanya’nın  “İnsanı Sistemden Çek” sloganı ile başlattığı önemli bir devrimdir. Siber fiziksel sistemler, nesnelerin interneti, yapay zeka, big data, sanal gerçeklik vb daha bir çok yeni teknolojik kavram bu devrim ile hayatımıza girmiştir. Bu durum teknolojinin bugün Metaversler’e kadar gelen çok hızlı değişimininde ayrıca tetikleyicisi olmuştur. 

Sonuç olarak, bir örnek olması açısından, şirketlerimizde, Endüstri 4.0’a geçişin formülünü şöyle tanımlayabilirim:

Endüstri 4.0’ın Formülü

Endüstri 4.0= ERP yani Kurumsal Kaynak Planlama  (Malzeme Kaynak Planlama + Üretim Planlama + Finans / Muhasebe + Müşteri İlişkileri Yönetimi + Satış Pazarlama + Satınalma + Depo + Tedarik Zinciri Yönetimi + Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi+ Proje Yönetimi + Insan Kaynakları Yönetimi)   +  Üretimden Veri Toplama + Üretime Veri Gönderme + Akıllı Tezgahlar + Akıllı İş İstasyonları + Mobil Teknolojiler ve / veya İnternet + İş Zekası Raporları  

Bu formulü aşama aşama gerçekleştirmezsek Endüstri 4.0’a geçemeyiz. Yani 

1. Şirketin tüm faaliyetlerindeki tüm bilgilerin A’dan Z’ye digital entegrasyonunu öncelikli sağlamamız gerekmektedir.
2.   Yani önce iş süreçleri, insan kaynağı süreçleri ve teknolojinin kurum içinde entegrasyonunun sağlanması gerekmektedir.
3. Entegrasyon için size bir sır vermem gerekirse, entegrasyon insan kaynakları yönetim sisteminin desteği olmadan sağlanmaz. Burada da peroformans yönetim sisteminin şirket içinde devreye alınması ve tüm beyaz ve mavi yaka çalışanlara tanımlanacak “performans yönetim kriterleri (KPI)” ile firmadaki her çalışanın kurumdaki, “Endüstri 4.0 ya da dijital dönüşüm” projesine verdiği destek zorunlu hale getirilir. 
4. Eğer şirket üretim yapan bir şirket ise, tezgahları da birbirleri ile haberleştirmemiz ve elimizdeki ERP sistemine entegre etmemiz gerekmektedir. Yani üretimden veri toplama dediğimiz MES (Manufacture Excution System) ve MOS (Manufacture Operating System) sistemlerini de devreye alabiliriz.
5. Tezgahların mobil teknolojiler ile ulaşılabilir ve programlanabilir bir yapıda olması gerekmektedir.
6. Tüm bunları yönetmek, bilgiyi toplamak ve istediğimiz yerden yönetebilmek ve stratejilerimizi belirlemek içinse, tüm bu entegre bilgi sistemi üzerine BI (İş Zekası) raporlama sisteminin kurulması gerekmektedir vb.
7. Bütünsel olarak bakıldığında önce bilgi entegrasyonu olmazsa olmazlardandır. Geri kalan süreç donanım, yazılım, internet ve IO link sensör ve aktüatörlerle vb gerçekleştireceğimiz bir otomasyon sürecidir.

Ayrıca bu sürecin bir “proje yönetim” ekibi tarafından kurgulanması, planlanması ve Agile yönetilmesi de ayrıca önemlidir. Proje ekibindeki kişilerin, mühendislik formasyonuna sahip, bilgi teknolojilerine hakim ve proje yönetim yetkinliğine olan kişiler  tarafından bilinçli bir şekilde yönetilmesi gerekmektedir. Yoksa süreç içinde kaybolmamak mümkün değildir.