Duygusal Zeka Nedir? Nasıl Anlaşılır?

Tüm duyguların hakkını verdikçe, duyguların dilini, zekasını, ruhunu anladıkça, bütünü kavrayabilme gücünü bize verecek olan diğer duygular da harekete geçer. Duygular, hareket halindeki enerjidir (e-motion). Kendini tanımak; içindeki hazineyi, içindeki zenginliği keşfederek hayatını zenginleştirmektir . Kendimizi tanıdığımız ölçüde hayatın içindeki zenginlikten payımızı almaya açık hale geliyoruz. Duyguları ifade etmek, bastırmaktan daha sağlıklıdır. Ama ifade etmekten daha sağlıklı bir yol vardır: duygulari kanalize edebilmek. İşte bu duygusal zekadır.

Duyguları ifade etme ve kontrol etme yeteneği önemlidir, ancak başkalarının duygularını anlama, yorumlama ve bunlara tepki verme yeteneği de çok önemlidir. Karşınızdaki kişinin ne zaman üzüldüğünü veya ne zaman sinirlendiğini anlayamadığınız bir dünya hayal edin. Karşımızdaki insanın duyguları ile empati kurabilme ve kendi duygularımızı doğru kullanabilme ve yönetebilme yeteneği duygusal zekadır. Yaratıcılık kişinin duygusal zekası ile orantılıdır ve aynı zamanda kişinin duygusal zekası ne kadar yüksekse o kadar huzurlu ve dengeli bir hayat yaşar.  Tüm bunlarla baktığımızda duygusal zeka, analitik zekadan çok daha önemlidir.

Duygusal Zeka Nedir?

Duygusal zeka (EI), duyguları algılama, kontrol etme ve değerlendirme yeteneğini ifade eder.  Daniel Goleman’a göre duygusal zeka dört bileşenden oluşur:

1. Öz farkındalık,
2. Öz yönetim,
3. Toplumsal farkındalık ve
4. İlişkileri yönetimi

Duygusal Zeka Ne Demek?

Kişinin hayata mekanik bir tepki olarak yaşadığı öfke, heyecan, kızgınlık, nefret, sevgisizlik gibi negatif duygularını analitik zekasının gücü ile yönetip, dengeleyerek sevgi, mutluluk, huzur gibi pozitif duygularını yaratıcılık için kullanabilmesi  demek. 

Duygusal Zekanın Bileşenleri

Araştırmacılar, duygusal algı, duyguları kullanarak akıl yürütme yeteneği, duyguları anlama yeteneği ve duyguları yönetme yeteneği dahil olmak üzere dört farklı duygusal zekâ seviyesi olduğunu öne sürüyorlar.

Duyguları algılama: Duyguları anlamanın ilk adımı onları doğru algılamaktır. Çoğu durumda, beden dili ve yüz ifadeleri gibi sözel olmayan sinyalleri anlamayı içerir.

Duygularla akıl yürütme: Bir sonraki adım, düşünmeyi ve bilişsel aktiviteyi teşvik etmek için duyguları kullanmayı içerir. Duygular, neye dikkat ettiğimize ve neye tepki gösterdiğimize öncelik vermemize yardımcı olur; dikkatimizi çeken şeylere duygusal olarak tepki veririz.

Duyguları anlama: Algıladığımız duygular çok çeşitli anlamlar taşıyabilir. Birisi öfkeli duygular ifade ediyorsa gözlemci, kişinin öfkesinin nedenini ve bunun ne anlama gelebileceğini empatik bir şekilde yorumlamalıdır. Örneğin, patronunuz kızgınsa, işinizden memnun olmadığı veya o sabah işe giderken trafikte bir sorun yaşadığı veya partneriyle kavga ettiği için olabilir.

Duyguları yönetme: Duyguları etkili bir şekilde yönetme yeteneği, duygusal zekanın çok önemli bir parçası ve en üst düzeyidir. Duyguları düzenlemek, kontrol etmek ve başkalarının duygularına doğru bir şekilde yanıt vermek, duygu yönetiminin önemli yönleridir.

Bu modelin dört kolu, alt seviyelerde daha temel süreçler ve daha yüksek seviyelerde daha gelişmiş süreçler ile karmaşıklığa göre düzenlenmiştir. Örneğin, en düşük seviyeler duyguları algılamayı ve ifade etmeyi içerirken, daha yüksek seviyeler daha fazla bilinçli katılım gerektirir ve duyguları düzenlemeyi içerir. Yani daha büyük bir pencereden bakabilmeyi, daha çok kendini bilmeyi ve daha derin düşünebilmeyi gerektirir.

Duygusal Zeka Kaç Boyuta Ayrılır?

Psikolog Daniel Goleman (1998), duygusal zekanın beş boyutunun öz-farkındalık, öz düzenleme, motivasyon, empati ve dört ana duygusal zeka ölçeğinde kapsanan ilişki yönetimi olduğunu öne sürer.

Öz-farkındalık

Öz-farkındalık, birey o anda ne hissettiğini bildiğinde ve bu tercihleri ​​karar vermede yol göstermek için kullandığında, kendi yeteneklerini gerçekçi bir şekilde değerlendirdiğinde ve sağlam temellere dayanan bir özgüven duygusuna sahip olduğunda ortaya çıkar.

Öz-düzenleme

Bu, eldeki göreve müdahale etmek yerine kolaylaştırmaları için duygularımızı ele almayı içerir; hedeflerin peşinden gitmek için vicdani ve hazzı ertelemek; duygusal sıkıntıdan iyi iyileşmek.

Motivasyon

Duygusal zekanın bu boyutu, bireyi istenen hedeflere doğru yönlendirmek ve yönlendirmek, inisiyatif almaya ve çabalamaya yardımcı olmak için mevcut en derin tercihleri ​​kullanmayı içerir. Gelişmek ve aksilikler ve hayal kırıklıkları karşısında sebat etmek.

Empati

Bu, diğer insanların ne hissettiğini hissetmek, onların bakış açısını alabilmek ve çok çeşitli insanlarla uyum ve uyum geliştirmekle ilgilidir.

İlişki yönetimi

İlişki yönetimi, ilişkilerdeki duyguları iyi yönetmede ve sosyal durumları ve ağları doğru bir şekilde okumada, sorunsuz etkileşimde bulunmada kendini gösterir; Bu becerileri işbirliği ve ekip çalışması için ikna etmek ve liderlik etmek, anlaşmazlıkları müzakere etmek ve çözmek için kullanmak. Duygusal Zeka’nın bu boyutları, dönüşümcü liderlik için kritik öneme sahiptir.

Duygusal Zeka Nasıl Kullanılır?

Duygusal zeka, günlük yaşamınızda birçok farklı şekilde kullanılabilir. Duygusal zekayı uygulamanın bazı farklı yolları şunlardır:

• Eleştiri ve sorumluluk kabul edebilmek
• Bir hata yaptıktan sonra devam edebilmek
• Gerektiğinde hayır diyebilmek
• Duygularını başkalarıyla paylaşabilmek
• Sorunları herkes için işe yarayan yollarla çözebilmek
• Diğer insanlarla empati kurmak
• Harika dinleme becerilerine sahip olmak
• Yaptığın şeyleri neden yaptığını bilmek
• Başkalarını yargılamamak
• Duygusal zeka, kişiler arası iyi bir iletişim için gereklidir. Bazı uzmanlar, bu yeteneğin yaşam başarısını belirlemede tek başına analitik zekadan daha önemli olduğuna inanıyor. Neyse ki, kendi sosyal ve duygusal zekanızı güçlendirmek için yapabileceğiniz şeyler var.

Duyguları anlamak, daha iyi ilişkilerin, gelişmiş esenliğin ve daha güçlü iletişim becerilerinin anahtarıdır bana göre.

Ayrıca okuyabilirsiniz: 

Analitik Zeka Nedir, Nasıl Geliştirilir?

Yapay Zeka Nedir, Nasıl Çalışır?

Duygusal Zekayı Geliştirmek için İpuçları

Bazı insanlar doğal olarak duygusal zekaya sahipken, isteyen kişiler de bu zekalarını geliştirebilirler. Çünkü duygusal zekâ geliştirebileceğiniz bir yetenektir.

Kendi sosyal ve duygusal becerilerinizi geliştirmek için birkaç ipucu.

Dinlemek

Başkalarının ne hissettiğini anlamak istiyorsanız, ilk yapmanız gereken dikkatinizi vermektir. İnsanların size hem sözlü hem de sözsüz olarak anlatmaya çalıştıklarını dinlemek için zaman ayırın. Beden dili çok fazla anlam taşıyabilir. Birinin belirli bir şekilde hissettiğini hissettiğinizde, bu duyguya katkıda bulunabilecek farklı faktörleri göz önünde bulundurun.

Empati kurmak

Duyguları yakalamak çok önemlidir, ancak onların bakış açısını gerçekten anlamak için kendinizi başka birinin yerine koyabilmeniz gerekir. Diğer insanlarla empati kurma alıştırması yapın. Onların durumunda nasıl hissedeceğinizi hayal edin. Bu tür etkinlikler, belirli bir duruma ilişkin duygusal bir anlayış oluşturmanıza ve uzun vadede daha güçlü duygusal beceriler geliştirmenize yardımcı olabilir.

Yansıtmak

Duygularla akıl yürütme yeteneği, duygusal zekanın önemli bir parçasıdır. Kendi duygularınızın kararlarınızı ve davranışlarınızı nasıl etkilediğini düşünün. Diğer insanların nasıl tepki verdiğini düşündüğünüzde, duygularının oynadığı rolü değerlendirin. Genelde bir olay ya da kişiye hissettiğimiz negatif duygunun bizde bir karşılığı vardır. İnsan kendinde olanı dışarda görür yani yansıtır. Dolayısıyla o duygunun hem kendi içindeki yansımasını gözlemleyerek hem de karşı taraf için “kişi neden böyle hissediyor? görünmeyen faktörler var mı?”  vb. soruların cevaplarını araştırdıkça, insanların nasıl düşündükleri ve davrandıkları konusunda duyguların oynadığı rolü anlamanın daha kolay hale geldiğini görebilirsiniz.

Duygusal Zeka Nasıl Gelişir?

Duygusal zekayı geliştirmek için yukarda sıraladığım maddelerden önce esasında stresi nasıl yöneteceğinizi öğrenmeniz önemlidir. Bunun için duyguların dilini tanımanız, duygu enerjisi üzerinden ruhumuzun bize anlattıklarını idrak etmemiz gerekmektedir.  Ancak bundan sonra duygularla yeniden bağlantı kurmak ve duygularınızı deneyimleme ve onlara tepki verme şeklinizi değiştirmek konusunda daha rahat hissedeceksiniz. Stresli durumlarınızda ve kızgınlık halinde bir tepki vermeden önce veya stresinizi yönetmek için

• Düşünün. Hissettiğiniz duygunun gerçek olup olmadığını kendinize sorun.
• Derin nefes alın. Nefes egzersizleri yapın. 
• Meditasyon yapın
• Yaşadığınız olayın dışına çıkarak kendinizi gözlemleyin. 
• Şunu bilmeliyiz esasında: Genelde kendimizde olanı yansıtırız. Bu tarz olayları kendinizi keşfetmek için bir fırsat olarak kullanın.
• Yaşadığınız bir olay karşısında hissettiğiniz duyguyu veya algınızı NLP metodu ile değiştirebilirsiniz. İlgi duyanlar NLP Nedir? Nasıl Uygulanır? linkinden ayrıntıları okuyabilirler.

Duygusal Zeka Belirtileri Nelerdir?

Duygusal zekanın bazı temel işaretleri ve örnekleri şunları içerir:

• İnsanların ne hissettiğini belirleme ve tanımlama yeteneği
• Kişisel güçlü yönler ve sınırlamalar hakkında farkındalık
• Kendine güven ve kendini kabul etme
• Hatalardan vazgeçme yeteneği
• Değişimi kabul etme ve benimseme yeteneği
• Özellikle diğer insanlar hakkında güçlü bir merak duygusu
• Başkaları için empati ve endişe duyguları
• Diğer insanların duygularına duyarlılık gösterme
• Hataların sorumluluğunu kabul etmek
• Zor durumlarda duyguları yönetme yeteneği

Düşük Duygusal Zeka Nedir?

Düşük duygusal zeka, duyguları (kişinin hem kendisinde hem de başkasında) doğru bir şekilde algılayamama ve kişinin düşünce ve eylemlerini yönlendirmek için doğru bir şekilde kullanamaması anlamına gelir.

Birinin duygusal zekası düşük ise bu durum birçok şekilde  kendini gösterir. Aşağıda, düşük duygusal zekaya sahip insanların birkaç klasik belirtisi bulunmaktadır.

• Her zaman ‘doğru veya haklı ‘ olmak isterler
• Başkalarının duygularından habersizdirler
• Duyarsız davranırlar
• Sorunları için başkalarını suçlarlar
• Zayıf başa çıkma becerileri var
• Duygusal patlamalar yaşarlar
• İlişkilerinde sorun yaşarlar
• Konuşmaları kendilerine yönlendirirler
• Duygularında git-gel pozisyonunda yaşarlar

Duygusal Zeka Testi

Kişinin ‘IQ’sundan yani analitik zekasından daha önemli olan şeyin onun ‘EQ’su veya duygusal zekâsı olduğunu duymuş olabilirsiniz ve umarım daha fazlasını öğrenmekle de ilgileniyorsunuzdur.

Genel olarak, duygusal zeka, duyguları anlama ve yönetme kapasitesini içerir. Ancak bu ölçülebilir mi, diye sorabilirsiniz. Cevap evet, ölçülebilir.

IQ testleri, bilişsel kapasitenin iyi bilinen değerlendirmeleridir, ancak duygusal zeka testleri daha karmaşıktır. Ayrıca duygusal zekanızı araştırmak için çoğu ücretsiz olan pek çok gayri resmi online kaynak da var ama bu ölçümlere güvenilebileceğini pek zannetmiyorum.

Burada sizlerle iki duygusal zekâ testi paylaşabilirim.

• Mayer-Salovey-Caruso Duygusal Zeka Testi (Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT): Mayer ve Salovey’nin duygusal zeka modelinin dört dalını ölçen yetenek tabanlı bir testtir. Sınava girenler, duyguları algılama, tanımlama, anlama ve yönetme yeteneklerini değerlendirmek için tasarlanmış görevleri yerine getirirler.
• Duygusal ve Sosyal Yeterlilik Envanteri (Emotional and Social Competence Inventory (ESCI) : Öz-Değerlendirme anketi olarak bilinen daha eski bir araca dayalıdır ve kişiyi tanıyan kişilerin, o kişinin çeşitli duygusal yeterliliklerdeki yeteneklerini derecelendirmelerini içerir. Test, insanları güçlü liderler olarak ayırt etmeye yardımcı olan sosyal ve duygusal yetenekleri değerlendirmek için tasarlanmıştır.

Duygusal Zekaya Sahip İnsanların Özellikleri

• Kendini tanır.
• Duygularını kontrol edebilir (Kızgınlık, korku, üzüntü, coşku)
• Empati gösterebilir.
• Kendi beden dilini kontrol edebilir ve başkalarının beden diline duyarlıdır.
• Hayata karşı olumlu bir bakış açısına sahiptir.
• Yaratıcıdır
• İnsan ilişkileri kuvvetlidir.

Yazımı Can Yücel’in şu dizeleri ile bitirmek istiyorum:

En uzak mesafe ne Afrikadır

Ne Çin, ne Hindistan

Ne seyyareler

Ne de yıldızlar geceleri ışıldayan…

En uzak mesafe iki kafa arasındaki mesafedir

Birbirini anlamayan

CAN YÜCEL

Yönetim & Dijital Dönüşüm Danışmanlığı ve Eğitimlerim hakkında bilgi ve randevu almak için tıklayın!